Όλοι γνωρίζουμε που είναι τα φρένα αλλά είμαστε σίγουροι τι σημαίνουν οι εκφράσεις του τύπου : «ο μηχανισμός έχει καλά φρένα ή δυνατά φρένα ή γραμμικά φρένα κ.α.»; Όλα αυτά τα επίθετα που προσδίδουμε στα φρένα τι σημαίνουν άραγε στην πράξη; Ακόμη και αν καταλαβαίνουμε τι εννοεί αυτός που το λέει, είμαστε σίγουροι ότι ο ίδιος έχει όντως αντιληφθεί 100% τι σημαίνει ο προσδιορισμός που έδωσε στα φρένα του μηχανισμού; Μπερδευτήκατε; Στόχος αυτού του άρθρου είναι να ξεδιαλύνουμε το μυστήριο «φρένα» ώστε όταν έχετε τελειώσει το διάβασμα, να ξαναδείτε τις προηγούμενες γραμμές και να τις καταλαβαίνετε απόλυτα…
Θα αναφερθούμε αναλυτικά στην λειτουργία αλλά και αξιολόγηση των φρένων των spinning μηχανισμών δηλαδή με απλά λόγια στα πάνω φρένα. Τα τελευταία, εκτός από το spinning χρησιμοποιούνται ευρέως στο Shore, στο LRF και στο Eging οπότε ότι διαβάσετε, ισχύει και για αυτές τις τεχνικές. Από την άλλη, spinning μηχανισμοί χρησιμοποιούνται και σε άλλες τεχνικές αλλά εκεί οι απαιτήσεις είναι διαφορετικές οπότε μπορεί κάποια κομμάτια του κειμένου να μην ισχύουν για αυτές.
Λειτουργία - Ο «μηχανισμός» των φρένων
Το θέμα αυτό με απασχολούσε από τότε που ξεκίνησα να ασχολούμαι με το ψάρεμα και πέρασε πάνω από μια δεκαετία για να καταφέρω επιτέλους να βγάλω μια άκρη ώστε να μπορώ σήμερα να μοιραστώ μαζί σας αυτές τις γνώσεις. Μέσα σε όλα αυτά τα χρόνια πέρασαν από τα χέρια μου τα κορυφαία μοντέλα της Shimano (Stella, Twin Power, Stradic) και της Daiwa (Saltiga, Exist, Certate) αλλά και πλήθος άλλα φθηνότερα μοντέλα των εταιρειών αυτών. Από άλλες εταιρίες είχα την τύχη να ψαρέψω με Quantum προτού έρθουν στην χώρα μας επίσημα, με το εξωτικό Opus της Evergreen, το Ventura της Apia, τα εντυπωσιακά Mitchell του 2016 αλλά και με μηχανισμούς διαφόρων εταιρειών όπως Dam, Spro, Ryobi, Dragon, Cormoran, Abu Garcia, Tubertini, Okuma, Penn, Shakespeare, Trabucco, Balzer, Banax και ίσως και άλλα που τώρα δεν θυμάμαι. Δεκαπέντε χρόνια spinning είναι αυτά… Το μόνο κοινό που είχαν όλοι αυτοί οι μηχανισμοί ήταν τα πάνω φρένα οπότε ως δούμε για αρχή αναλυτικά τον μηχανισμό των φρένων.
Τα φρένα : η πεταλούδα δεξιά της μπομπίνας, οι μαύρες μεταλλικές ροδέλες, οι άσπρες πάνινες & η συρμάτινη ασφάλεια
Θα περιγράψω το πιο γνωστό μηχανισμό πάνω φρένων που αποτελείται βασικά από την πεταλούδα, μια ασφάλεια, τις μεταλλικές ροδέλες και τις πάνινες ή carbon ή μίξη πανί με carbon ροδέλες. Κάθε μπομπίνα έχει ένα κενό χώρο στο πάνω μέρος το οποίο το λέμε «ποτήρι» και εκεί μπαίνουν εναλλάξ μια μεταλλική και μια πάνινη (ή οτιδήποτε άλλο) ροδέλα μέχρι να γεμίσουν τον χώρο. Πάνω, πάνω μπαίνει η ασφάλεια που τις συγκρατεί και αφού περάσουμε την μπομπίνα στον άξονα του μηχανισμού, βάζουμε την πεταλούδα. Όσο σφίγγουμε (βιδώνουμε) την πεταλούδα στην πράξη πιέζουμε αυτές τις ροδέλες με αποτέλεσμα η μπομπίνα να γυρνάει όλο και πιο δύσκολα. Αυτό σημαίνει στην πράξη ότι όσο σφίγγουμε τα φρένα τόσο πιο πολύ ζορίζετε το ψάρι να μας πάρει νήμα.
Από αριστερά προς τα δεξιά : ροδέλα από πανί, από μίξη πανί με carbon και από carbon
Αυτός ήταν με απλά λόγια ο πιο κοινός μηχανισμός των φρένων αλλά υπάρχουν διάφορες παραλλαγές π.χ. με κρυφές ροδέλες στο κάτω μέρος της μπομπίνας κ.α. που όμως βασίζονται στην ίδια λογική της πίεσης μέσω του βιδώματος της πεταλούδας. Για αυτό το θέμα όπως και για άλλα που δημιουργούνται μέσα από αυτή την απλή περιγραφή (π.χ. τα υλικά των ροδελών, ο αριθμός τους, η λίπανση τους, το μέγεθος τους κ.α.) σας υποσχόμαστε ότι θα γραφτούν αναλυτικά άρθρα από τους ειδικούς συνεργάτες του site που έχουν την εξειδίκευση να πλατειάσουν ώστε να σας λύσουν όλες τις απορίες. Ο λόγος που δεν γίνεται αυτή η ανάλυση σε αυτό το άρθρο είναι γιατί όλα αυτά σχετίζονται με την απόδοση και λειτουργία των φρένων οπότε αν δεν ξέρετε τι σημαίνει «γραμμικότητα & απόδοση» δεν θα καταλάβετε τίποτα από όσα σας περιγράψουν οι ειδικοί.
Γραμμικότητα – Η γραμμή της αξιοπιστίας
Θα μιλήσουμε για ένα πολύ σημαντικό κομμάτι των φρένων το οποίο παίζει σημαντικό ρόλο στην αξιολόγηση του μηχανισμού μας και παρόλο που είναι απλό, ακόμα δεν είναι κατανοητό από μεγάλη μερίδα των spinners της χώρας μας. Είπαμε ότι όσο σφίγγουμε την πεταλούδα τόσο πιο δύσκολα γυρνάει η μπομπίνα μας. Έτσι λοιπόν, η γραμμικότητα των φρένων δεν είναι τίποτα άλλο από το πώς μεταφράζεται αυτή η πίεση της πεταλούδας σε «δυσκολία» γυρίσματος της μπομπίνας σε όλο το εύρος που έχουμε για να βιδώσουμε. Και αν αυτό δεν σας φάνηκε απλό, θα σας το δώσω με εικόνα : Αν σφίξουμε τελείως την πεταλούδα και μπορούμε να μετρήσουμε πόση δύναμη χρειάζεται για να γυρίσει η μπομπίνα, θα δούμε π.χ. ότι χρειάζεται έξι κιλά δύναμης.
Αν καταγράψουμε το αποτέλεσμα των μετρήσεων, μπορούμε να φτιάξουμε ένα γράφημα όπου στην μια πλευρά θα είναι οι δυνάμεις και στην άλλη οι στροφές γυρίσματος της πεταλούδας
Αν ξεβιδώσουμε μισή στροφή και μετρήσουμε πάλι, θα δούμε ότι χρειάζεται λιγότερη δύναμη π.χ. πεντέμισι κιλά. Όσο ξεβιδώνουμε, η δύναμη θα μειώνεται μέχρι να μηδενιστεί μετά από πολύ ξεβίδωμα δηλαδή να γυρίζουμε την μπομπίνα χωρίς να ασκούμε καθόλου πίεση. Αν καταγράψουμε το αποτέλεσμα των μετρήσεων, μπορούμε να φτιάξουμε ένα γράφημα όπου στην μια πλευρά θα είναι οι δυνάμεις και στην άλλη οι στροφές γυρίσματος της πεταλούδας. Η γραμμή που θα σχηματιστεί μας δείχνει την γραμμικότητα των φρένων μας. Όσο πιο ευθεία είναι αυτή γραμμή κατά την φθίνουσα πορεία της στο μηδέν τόσο πιο γραμμικά φρένα έχουμε, δηλαδή μπορούμε να πούμε ότι : «Τα φρένα έχουν ομαλή γραμμικότητα».
Drag Checker
Για να έχετε σαφή εικόνα της γραμμικότητας των φρένων θα χρειαστείτε ένα Drag Checker που είναι ένα μικρό όργανο το οποίο κατασκευάστηκε για να μετράει αυτές τις δυνάμεις αλλά που δυστυχώς δύσκολα θα βρείτε. Η λειτουργία του είναι απλή. Περνάς το νήμα ανάμεσα στις ειδικές μπομπίνες και τραβάς. Υπάρχουν δυο δείκτες στο όργανο που μετακινούνται μαζί κατά την μέτρηση αλλά μόλις σταματάμε ο ένας μένει στο ανώτατο σημείο που είναι ένδειξη της ανώτερης δύναμης. Η άλλη λύση είναι οι ζυγαριές αλλά εκεί υπάρχουν αποκλίσεις. Όμως, ακόμα και με το χέρι σας να προσπαθήσετε να αντιληφθείτε τις διαφορετικές δυνάμεις, ανάλογα την ρύθμιση της πεταλούδας, είναι σίγουρο ότι θα έχετε μια εικόνα για την γραμμικότητα των φρένων σας.
Οι "τρύπες"
Ας γυρίσουμε όμως σε αυτήν την γραμμή στο γράφημα μας. Καταρχήν αν θέλουμε να έχουμε ένα λεπτομερές γράφημα θα πρέπει να πάρουμε πολλές μετρήσεις, αν είναι δυνατόν για κάθε κλικ της πεταλούδας. Διαβάζοντας αυτήν την γραμμή, μας ενδιαφέρει να δούμε τις «τρύπες» των φρένων δηλαδή τα σημεία στα οποία η δύναμη «γκρεμίζει» δηλαδή μειώνεται απότομα. Αυτό στο ψάρεμα σημαίνει ότι όταν παλεύουμε ένα ψάρι και θέλουμε να χαλαρώσουμε τα φρένα, αυτά θα λυθούν επικίνδυνα δίνοντας στιγμιαία ασάφεια με αποτέλεσμα να χάσουμε την επαφή μαζί του. Στην αντίθετη περίπτωση, δηλαδή αν θέλουμε να σφίξουμε τα φρένα και πέσουμε σε τρύπα, τα πράγματα είναι πιο δύσκολα γιατί θα εφαρμόσουμε μεγαλύτερη δύναμη και απότομα στο ψάρι με αποτέλεσμα να ανεβάσουμε το σοκ το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε απαγκίστρωση στην καλύτερη, σε κόψιμο στην χειρότερη. Ειδικά αν ψαρεύουμε με λεπτά εργαλεία, οι τρύπες στην γραμμικότητα των φρένων είναι ότι χειρότερο μπορεί να μας συμβεί…
Άλλα πράγματα που μπορούμε να διαβάσουμε από το γράφημα είναι το εύρος των ωφέλιμων ρυθμίσεων της πεταλούδας και κατ’ επέκταση των φρένων. Με πιο απλά λόγια, αν πάρουμε τις μετρήσεις μας και δούμε ότι οι δυνάμεις αλλάζουν σε διάστημα π.χ. τριών στροφών του μηχανισμού από τις έξι που διαθέτει, τότε καταλαβαίνουμε αυτόματα ότι στο ψάρεμα έχουμε τρεις στροφές για την πάλη με το ψάρι. Τι συμβαίνει στις άλλες τρεις; Μπορεί να είναι μοιρασμένες π.χ. σε μια όπου τα φρένα παραμένουν συνέχεια στην ανώτερη δύναμη και σε άλλες δύο όπου η δύναμη είναι μηδενική δηλαδή κοινώς : τα φρένα είναι τελείως λυτά. Για να πάρετε μια ιδέα, μέτρησα τα φρένα ενός παλιού μηχανισμού μου του Daiwa Certate 3000 του 2010 και έφτιαξα ένα γράφημα. Ο μηχανισμός αυτός (και σχεδόν όλοι οι Daiwa μηχανισμοί) έχει 60 clicks σε μια πλήρη περιστροφή της πεταλούδας. Στο γράφημα βλέπουμε ότι τα ωφέλιμα φρένα βρίσκονται περίπου σε δύο περιστροφές της πεταλούδες. Τα υπόλοιπα είτε είναι σχεδόν μηδενικά ή πολύ σφιχτά.
Το που χρειαζόμαστε στο ψάρεμα μεγάλο ή μικρό εύρος ρύθμισης των φρένων είναι ένα θέμα που επαφίεται στον τρόπο ψαρέματος του καθενός και δεν έχει κλισέ του τύπου : τα δυνατά ψάρια θέλουν μικρό εύρος ή με λεπτά εργαλεία θέλουμε μεγάλο εύρος. Είναι καθαρά κάτι υποκειμενικό και υπάρχουν πολλοί παράγοντες που το καθορίζουν (π.χ. η δύναμη που βάζουμε στα jerks ή η συμπεριφορά του καλαμιού μας). Γι’ αυτό μόνοι σας θα αποφασίσετε τι χρειάζεστε από τον μηχανισμό και μην ακούτε κανέναν. Βέβαια, εδώ πρέπει να παραδεχτούμε ότι πολύ λίγοι χρησιμοποιούν τις ρυθμίσεις των φρένων κατά την μάχη και πολύ λιγότεροι ξέρουν να το κάνουν σωστά…
Κάτι άλλο που θα διαβάσετε από το γράφημα είναι η ανώτερη δύναμη των φρένων : η πιο σημαντική για χρόνια κατά την επιλογή μηχανισμού του Έλληνα ψαρά και η πιο άχρηστη στο ψάρεμα μας. Δυστυχώς, επί χρόνια φάγαμε όλοι το παραμύθι «ο μηχανισμός είναι καλός γιατί έχει 11 κιλά φρένα!» αλλά η αλήθεια είναι ότι θα εκπλαγείτε μόλις δείτε πόσα φρένα χρησιμοποιείτε στην πράξη για να κουράσετε ένα ψάρι. Αν σας έλεγα δυο κιλά το μέγιστο, πως θα σας φαινότανε; Αν σας έλεγα ότι πέντε κιλά φρένα δεν μπορείτε ούτε εσείς να τα λύσετε; Άρα ξεχάστε τα εμπορικά παραμύθια που βασίζονται σε δόλο ή σε άγνοια και επικεντρωθείτε σε πιο σημαντικά θέματα της λειτουργίας των φρένων του μηχανισμού. Ένα από αυτά είναι η ομαλή γραμμικότητα που μόλις περιγράψαμε!
Απόδοση – Το κριτήριο… «πονοκέφαλος»!
Σε αυτό το σημείο θα μπούμε σε λεπτές έννοιες οι οποίες αναιρούν ακόμα και το θέμα : «είναι ακριβός μηχανισμός άρα έχει καλή απόδοση στα φρένα». Δυστυχώς η απόδοση των φρένων δεν έχει να κάνει με λεφτά και πιστέψτε με… πλήρωσα πολύ ακριβά για να το μάθω. Μάλιστα, υπήρξαν φορές που κόντεψα να τρελαθώ γιατί κρατούσα στα χέρια μου πανάκριβους μηχανισμούς, κορυφαίων εταιρειών που η απόδοση των φρένων ήταν χειρότερη και από μηχανισμών μεσαίας οικονομικής κατηγορίας αλλά… Πώς να αμφισβητήσεις το «αδιαμφισβήτητο»; Ευτυχώς με βοήθησαν τρία πράγματα : τα ανεξάρτητα αμερικάνικα και γιαπωνέζικα φόρουμ απλών ψαράδων, η αγορά των Drag Checker και ο καλός φίλος Πάνος Κοτσόκολος που στην ουσία τεκμηρίωσε το γιατί συνέβαινε αυτό.
Οι μηχανισμοί μου πριν μια δεκαετία σχεδόν...
Δυστυχώς, έχει στηθεί χοντρό παιχνίδι δισεκατομμυρίων, με απίστευτο μάρκετινγκ που με εμποδίζει να αναφερθώ σε παραδείγματα με ονόματα γιατί δεν έχω την οικονομική δυνατότητα να ανταπεξέλθω σε μηνύσεις. Το καλό είναι ότι τα συνεχή διαβήματα στις μεγάλες εταιρείες είχαν σαν αποτέλεσμα να βελτιωθούν οι μηχανισμοί στα φρένα ώστε σήμερα να βλέπουμε καλά φρένα ακόμα και σε μηχανισμούς των πενήντα ευρώ. Το καλύτερο όμως, που μπορώ να κάνω για εσάς, είναι να σας μάθω τι είναι «απόδοση των φρένων» ώστε να μπορείτε να «ξετρυπώνετε» αυτούς που προσπαθούν να σας κοροϊδέψουν…
Όπως είπαμε παραπάνω, κάθε ρύθμιση της πεταλούδας μας δίνει μια δύναμη φρένων. Προτού ρίξουμε το τεχνητό μας στην θάλασσα, έχουμε όλοι μας διαλέξει μια ρύθμιση που μπορεί να μας δίνει π.χ. ενάμιση κιλό δύναμης φρένου. Ας εξετάσουμε τώρα, την περίπτωση που ένα μεγάλο αρπαχτικό δαγκώσει το τεχνητό μας και αρχίσει να φεύγει γρήγορα προς τα βαθιά. Τα φρένα λύνουν και θεωρητικά θα πρέπει το ψάρι να δέχεται συνεχόμενα ενάμιση κιλό δύναμης φρένου όση ώρα προσπαθεί να ξεφύγει. Στην πράξη όμως τα πράγματα είναι διαφορετικά… Ελάχιστοι είναι οι μηχανισμοί που «κρατούν» συνεχόμενα την πίεση στο ψάρι στα επίπεδα δύναμης που έχουμε προρυθμίσει δηλαδή στην προκειμένη περίπτωση το ενάμιση κιλό.
Πάνινη ροδέλα που έχει εξαθλιωθεί από την τριβή
Όσο το ψάρι παίρνει νήμα από την μπομπίνα τόσο η δύναμη μειώνεται με αποτέλεσμα σε «κακούς» μηχανισμούς, η δύναμη αυτή να μηδενίζετε και το ψάρι να μην δέχεται σχεδόν καθόλου πίεση από εμάς. Κοινώς “λύνουν νερό”! Αυτό συμβαίνει λόγω της θερμότητας που αναπτύσσεται μεταξύ των ροδελών των φρένων, με αποτέλεσμα να μειώνεται η τριβή μεταξύ τους, άρα και η δύναμη με την οποία δυσκολεύουν την μπομπίνα να γυρίσει. Η διάρκεια που μπορεί ένας μηχανισμός να κρατά την δύναμη στα επίπεδα της προρύθμισης είναι αυτό που ονομάζουμε «απόδοση των φρένων». Με λίγα λόγια η ποιότητα των υλικών των φρένων (ροδέλες μεταλλικές και πάνινες), το μέγεθος τους και ο τρόπος που πατούν το ένα πάνω στο άλλο, καθορίζουν την απόδοση.
"Απόδοση" στο ψάρεμα και στην αγορά
Νομίζω ότι όλοι καταλαβαίνετε πόσο σημαντική είναι η απόδοση των φρένων για την καλή έκβαση μιας μάχης με ένα δυνατό αντίπαλο. Το δύσκολο είναι να μπορέσουμε να εξομοιώσουμε εργαστηριακά μια μάχη, με τα σταματήματα και τα φευγιά, ώστε να μετρήσουμε την απόδοση του μηχανισμού. Επίσης, όσο περισσότερο διαρκεί μια τέτοια μάχη τόσο μεγαλύτερη θερμότητα αναπτύσσεται στα φρένα με αποτέλεσμα να έχουμε ακόμα μικρότερη απόδοση στο τέλος της μάχης. Για αυτό ίσως θα έχετε παρατηρήσει ότι σε μάχες με μεγάλους τόνους ή GT ή ακόμα και ξιφίες, συχνά πυκνά ρίχνουν νερό στον spinning μηχανισμό για να «κρυώσουν» τα φρένα του. Αυτό είναι ένα ακραίο παράδειγμα το οποίο ανέφερα για να κατανοήσετε πλήρως τι σημαίνει απόδοση των φρένων. Σαφώς, δεν θα έχουμε κανένα πρόβλημα τόσο δραματικής μείωσης της απόδοσης των φρένων αν παλεύουμε ένα λαβράκι τριών κιλών με έναν π.χ. 2500 Daiwa ή 3000 Shimano αλλά αν έχουμε… Τότε κάποιο λάκκο έχουν τα… φρένα!
Παίζοντας με τις ροδέλες των δυο μπομπίνων του 300 Pro δημιουργήσαμε πολύ ανώτερα φρένα!
Τώρα, δυο είναι τα ζητήματα που θα σας απασχολήσουν όσον αφορά την απόδοση των φρένων. Το πρώτο είναι πως θα το καταλάβετε στο ψάρεμα σας. Οι ενδείξεις είναι απλές. Αν διαπιστώσετε κατά την μάχη ότι όσο το ψάρι φεύγει, χάνεται την επαφή μαζί του και το καλάμι τείνει να ξεφορτίζει τότε τα φρένα σας «μηδενίζουν». Επίσης, αν προσπαθήσετε να τα σφίξετε την ώρα του φευγιού και δεν αισθάνεστε ότι δίνετε μεγαλύτερη πίεση στο ψάρι, αυτό σημαίνει επίσης ότι η απόδοση των φρένων είναι χαμηλή. Πολλές φορές, αναγκαζόμαστε ενστικτωδώς να σταματήσουμε την μπομπίνα με το χέρι, φοβούμενοι ότι δεν δίνουμε την κατάλληλη πίεση στο ψάρι. Αυτό είναι άλλη μια ένδειξη ότι δεν έχουμε σωστή απόδοση των φρένων και στο spinning στην Ελλάδα είναι αδικαιολόγητο για τον μηχανισμό, βάσει της δύναμης των αρπαχτικών που διαθέτουμε (πλην ελάχιστων εξαιρέσεων).
Μπορείτε να αναβαθμίσετε τα φρένα σας με διάφορους τρόπους, με το πιο συνήθη την αλλαγή των πάνινων ροδελών με carbon
Το δεύτερο ζήτημα που θα σας απασχολήσει είναι πως θα αναγνωρίζετε την απόδοση των φρένων κατά την αγορά. Σε αυτό το σημείο δεν μπορείτε να κάνετε τίποτα καθώς οι μηχανισμοί του «κουτιού» δεν σας δίνουν την δυνατότητα ούτε καν να τραβήξετε με δύναμη και για ώρα σε κάποια ρύθμιση, αφού δεν έχουν περασμένο στην μπομπίνα νήμα. Κάντε κύριες ερωτήσεις σε αυτούς που έχουν τον επίμαχο μηχανισμό και ίσως να μάθετε την αλήθεια. Ίσως και να παραπληροφορηθείτε αλλά όπως και να έχει, υπάρχουν πολλά τρυκ για να βελτιώσετε σχεδόν ανέξοδα την απόδοση οποιουδήποτε μηχανισμού, αν τον εμπιστευτείτε σε κάποιον που ξέρει από αναβαθμίσεις. Στην Ιαπωνία, για πολλά χρόνια, η αναβάθμιση των φρένων με την αγορά ενός μηχανισμού (ακόμα και αν ήταν ο κορυφαίος επώνυμης εταιρείας), ήταν και είναι κάτι πολύ φυσιολογικό γιατί… «όσα ξέρει ο ψαράς δεν ξέρουν οι εταιρείες όλες…»!
Σχετικό με την απόδοση αλλά ακόμα πιο περίπλοκο…
Για το τέλος άφησα ένα πολύ δύσκολο θέμα που επηρεάζει την γραμμικότητα και την απόδοση των φρένων. Αυτό είναι το πόσο γρήγορα λύνουν τα φρένα ώστε να έχουμε άμεσα την δύναμη που επιλέξαμε κατά την προρύθμιση. Αν ένας μηχανισμός αργεί να λύσει τα φρένα τότε υπάρχει περίπτωση να ανεβαίνει πολύ η δύναμη που θεωρούμε εμείς ως προρύθμιση και μετά να «ξεφουσκώνει» σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Τις μετρήσεις της γραμμικότητας, τις παίρνουμε πάντα αμέσως μετά το ρόλερ οπότε αν ο μηχανισμός «μαγκώνει» και δεν λύνει άμεσα, τότε οι ενδείξεις των δυνάμεων θα είναι φουσκωμένες σε σχέση με αυτές που θα έχουμε στην πραγματικότητα όταν ένα ψάρι φεύγει.
Άρα και η γραμμή στο γράφημα θα είναι λίγο έως πολύ «μούφα» αλλά αυτό το καταλαβαίνεις εύκολα μόλις πάρεις μετρήσεις διάρκειας της απόδοσης. Το φαινόμενο αυτό είναι πολύ σπάνιο σε ένα καινούργιο μηχανισμό και αν υπάρχει είναι ότι χειρότερο μπορεί να έχεις να αντιμετωπίσεις όταν το ψάρι κάνει συνεχόμενα φευγιά. Πιο απλά, το ψάρι σταματά και κάθε φορά που αρχίζει να λύνει τα φρένα οι δυνάμεις στιγμιαία εκτοξεύονται με αποτέλεσμα το σοκ να ανεβαίνει σε επικίνδυνα επίπεδα κοψίματος ή απαγκίστρωσης των σαλαγκιών. Νιώθεις τις «κεφαλιές» να σε γκρεμίζουν και παρακαλάς να ακούσεις επιτέλους το κλίκερ και όχι τον ανατριχιαστικό θόρυβο του κοψίματος…
Για να γίνουμε λίγο πιο συγκεκριμένοι θα πρέπει να πούμε ότι υπάρχουν εξωτερικοί παράγοντες δηλαδή παράγοντες που δεν αφορούν την κατασκευή του μηχανισμού οι οποίοι εντείνουν το φαινόμενο αυτό. Αυτοί είναι δύο : η συμπεριφορά του καλαμιού και το αν ψαρεύουμε με νήμα ή πετονιά. Για το δεύτερο, η εξήγηση είναι εύκολη. Το νήμα δεν έχει ελαστικότητα και λύνει πιο άμεσα τα φρένα ενώ η πετονιά καθυστερεί το λύσιμο (αυξάνοντας όμως ομαλά τις δυνάμεις που αναπτύσσονται λόγω της μεγάλης ελαστικότητας της).
Για το πρώτο, το καλάμι, τα πράγματα είναι λιγότερο κατανοητά. Σε γενικές γραμμές μπορούμε να πούμε ότι ένα μαλακό καλάμι θα αρχίσει να λύσει τα φρένα μέχρι να βρεθεί σε πλήρη λύγισμα ενώ ένα σκληρό θα τα λύσει πιο γρήγορα και πιο βίαια (απότομο σοκ). Όλα αυτά όμως δεν αφορούν το πόσο «γρήγορα» ή αλλιώς «εύκολα» έχει κατασκευαστεί ο μηχανισμός να λύνει τα φρένα του. Σαφώς και η μελέτη που έχει γίνει σε αυτό το θέμα από την εκάστοτε εταιρεία είναι γεγονός και μπορώ να σας αποδείξω πολύ εύκολα ότι τα μηχανικά μέρη παίζουν μεγάλο ρόλο για το κατά πόσο θα λύσει γρήγορα ένα μηχανισμός ή όχι. Φανταστείτε δυο ίδιους μηχανισμούς που στον έναν το ρόλερ έχει κολλήσει και δεν λειτουργεί.
Αν κάνουμε μετρήσεις θα δούμε ότι αυτός που έχει κολλημένο ρόλερ αργεί να λύσει με αποτέλεσμα οι δυνάμεις που θα καταγράψουμε στις ίδιες ρυθμίσεις της πεταλούδας να είναι μεγαλύτερες. Άρα ακόμη και η σχεδίαση του ρόλερ μπορεί να επηρεάσει την απόδοση και γραμμικότητα των φρένων. Για το θέμα «λύσιμο των φρένων» κατασκευαστικά θα υπάρξει αναλυτικό άρθρο στο μέλλον με τους διάφορους παράγοντες αλλά και για την σημαντικότητα των υλικών & συστημάτων που έχουν επιλεγεί από τις εταιρείες ώστε να γίνεται άμεσα ή ακόμα και να γίνεται καθυστερημένα. Ψαρευτικά το μόνο που έχω να πω είναι ότι πολύ υποστηρίζουν ότι το πιο αργό λύσιμο βοηθάει στο κάρφωμα και θα συμφωνήσω αν δεν συνοδεύεται από μια τρελή πτώση της απόδοσης των φρένων…
Εν κατακλείδι…
Το "καψερό" το Exist μου...
Είμαι σίγουρος ότι μετά από όλα αυτά θα βλέπετε με άλλο μάτι τα φρένα και γενικότερα τον μηχανισμό σας. Σίγουρα τώρα καταλαβαίνετε πόσο κενές είναι οι φράσεις «δυνατά φρένα» ή «καλά φρένα». Επίσης, πιστεύω να καταλάβατε ότι για να μιλήσουμε για τα φρένα ενός μηχανισμού θα πρέπει να κατανοούμε ότι όλα είναι αλληλένδετα και αλληλοεξαρτώμενα τόσο κατασκευαστικά, όσο και ανάλογα με τις επιλογές που έχουμε κάνει στον υπόλοιπο εξοπλισμό μας. Ακόμα και η παλαιότητα παίζει ρόλο. Για αυτό δεν είναι παράξενο, ο ίδιος μηχανισμός να θεωρείται από κάποιους ότι έχει «καλά φρένα» και από κάποιους άλλους «μέτρια φρένα». Υπάρχουν άπειρα παραδείγματα που ένας μηχανισμός μπορεί να γίνεται από Μίστερ Τζέκιλ σε Δόκτωρ Χάιντ στο θέμα των φρένων. Ένα από αυτά, που έχουν πλάκα και έχει σχέση με την παλαιότητα, είναι τα «χάλια φρένα του Exist μου»!
Όταν επιδιορθώσαμε τα φρένα του Exist ήταν σαν να είχα καινούργιο μηχανισμό
Είχα αγοράσει το 2004 τον κορυφαίο μηχανισμό της Daiwa Exist 2500 και τον ψάρευα για χρόνια, κόντρα σε δυνατούς αντιπάλους. Το 2007 τον αντικατέστησα με τον Certate 2500 και τον χρησιμοποιούσα σπάνια γιατί τα φρένα του πίστευα ότι ήταν «αδύναμα» σε σχέση με τον αντικαταστάτη του. Το 2010, ο Exist έπεσε στα χέρια του φίλου Πάνου (Κοτσόκολος) ο οποίος εξοργισμένος από την γενική κατάσταση του μηχανισμού, αφού πρώτα με σκυλοέβρισε, τον πήρε για να τον κάνει καινούργιο σε όλα τα σημεία του. Όταν έλυσε τα φρένα, με τρόμο είδε ότι οι πάνινες με carbon ροδέλες ήταν το ένα πέμπτο σε πάχος από ότι έπρεπε! Κατά τα άλλα εγώ σύγκρινα αυτά τα φρένα με τα καινούργια του Certate… Αυτό είναι μόνο ένα παράδειγμα για το πόσο προσεχτικοί πρέπει να είμαστε όταν μιλάμε για φρένα αλλά πολύ περισσότερο όταν ακούμε για αυτά!
Ένα ταπεινό Exage 1000 που με μια αναβάθμιση στα φρένα τα έβαλε στα ίσα με τα πάντα!
Γενικώς, είναι χρήσιμο να έχουμε κατανοήσει όλα όσα διαπραγματεύεται αυτό το άρθρο ώστε να μπορούμε καταρχήν να συνεννοηθούμε μεταξύ μας όταν θέλουμε να συζητήσουμε για τα φρένα. Ένα άλλο που θεωρώ σημαντικό και θέλω να σας μείνει από αυτό το άρθρο είναι ότι αν έχετε κατανοήσει όσα είπαμε και δεν είστε ευχαριστημένοι από την γραμμικότητα και απόδοση των φρένων σας, μπορείτε να τα φτιάξετε όπως εσείς θέλετε. Για παράδειγμα, όταν άρχισα το LRF δεν υπήρχε πουθενά σαν τεχνική στην χώρα μας αλλά ούτε και εξειδικευμένα προϊόντα για να ξεκινήσω. Είχα αγοράσει εξειδικευμένο καλάμι από το εξωτερικό αλλά δεν είχα λεφτά για μηχανισμό. Έτσι, αγόρασα ένα παλιό μεταχειρισμένο Shimano Exage 1500 για να κάνω την δουλειά μου, μέχρι να μαζέψω λεφτά για κάτι καλύτερο.
Μια αναβάθμιση σε ένα 1000άρι μπορεί να σας εκπλήξει ευχάριστα!
Από το πρώτο ψάρεμα κατάλαβα ότι η απόδοση των φρένων του δεν μπορούσε να διαχειριστεί τις απαιτήσεις της τεχνικής και γενικά κατάλαβα ότι θα… βασανιζόμουν! Το συζήτησα με τον Πάνο και το πήρε για ολική αναβάθμιση, όχι μόνο των φρένων. Αντικατέστησε τις πάνινες ροδέλες με carbon και πείραξε τα πάντα, ακόμα και το τεφλόν στο ρόλερ που έγινε ρουλεμάν. Το αποτέλεσμα ήταν ότι για τα επόμενα τρία χρόνια δεν χρειάστηκε να αγοράσω άλλο μηχανισμό καθώς τα φρένα του «ταπεινού» Exage απέδιδαν για μένα καλύτερα και από του… Exist!! Οι μάχες που έδωσε ήταν πέρα από τις δυνατότητες του, με αντιπάλους πολύ μεγαλύτερους από αυτούς που στοχεύει το LRF και τα κατάφερε μια χαρά. Επίσης, η αναβάθμιση δεν είχε κανένα τρελό κόστος, αν και η αλήθεια ήταν ότι μου την έκανε δώρο ο φίλος μου. Άρα, μην ανησυχείτε αν δεν έχετε τα φρένα που θα θέλατε και προπάντων μην «ψαρώνετε» από τις γνώμες άλλων ψαράδων για αυτά. Μπορείτε να τα κάνετε όπως θέλετε αρκεί… να κατανοείτε τι σημαίνει λειτουργία, γραμμικότητα και απόδοση!
Υ.Γ. Αυτό είναι το πρώτο άρθρο της σειράς για τα φρένα και θα ακολουθήσουν πολλά ακόμα που σίγουρα δεν έχετε διαβάσει στην ελληνική αρθρογραφία.
